Rybka o małym mózgu robi dużo hałasu

Żyjąca w strumieniach Birmy Danionella cerebrum należy do najmniejszych ryb na świecie – samiec dorasta 12 milimetrów długości. Ma przezroczyste ciało oraz rekordowo mały mózg (tylko 0,6 milimetra sześciennego, najmniejszy spośród wszystkich znanych kręgowców). Te dwie cechy czynią z małej rybki obiecujący model do przyszłych badań nad działaniem mózgu.

Małe rozmiary ciała i mózgu nie przeszkadzają samcom tego gatunku wydawać dźwięki o natężeniu przekraczającym 140 decybeli.

Wbrew pozorom, wiele ryb wydaje głośne dźwięki – najczęściej wykorzystują swój wypełniony gazem pęcherz pławny, na który działają rytmiczne skurcze wyspecjalizowanych, „bębniących” mięśni. W przypadku Danionella cerebrum jej mięśnie wydawały się zbyt słabe jak na tak głośne dźwięki.

Dopiero niedawno naukowcy z Uniwersytetu Charité w Berlinie wykorzystując nagrania wideo o dużej prędkości odkryli, że ryba ta ma wyjątkowy system wytwarzania dźwięku – „bębniącą chrząstkę”, wyspecjalizowane żebra i szczególnie odporne na zmęczenie mięśnie. Pozwala to generować szybkie, głośne impulsy.

Wyspecjalizowany mięsień przesuwa żebro, napinając sprężynującą chrząstkę. Po zwolnieniu nacisku mięśnia żebro z dużą siłą uderza w pęcherz pławny, wytwarzając dźwięk. Żebra samców są znacznie twardsze niż u samic, dlatego samice dźwięków nie wydają.

Na razie nie wiadomo, po co małym rybkom tak głośny hałas, choć naukowcy przypuszczają, że może on pomóc w poruszaniu się w mętnych wodach lub odstraszać potencjalnych rywali (jak zaobserwowano, w obecności najgłośniejszych samców inne wolą być cicho).

„Zrozumienie tej niezwykłej adaptacji poszerza naszą wiedzę na temat ruchu zwierząt i uwydatnia niezwykłą różnorodność mechanizmów napędowych u różnych gatunków, przyczyniając się do szerszego zrozumienia biologii ewolucyjnej i biomechaniki” – wskazują autorzy.(PAP)

Paweł Wernicki

pmw/ agt/