Prof. Tadeusz Gadacz - filozof religii

Profesor jest jednym z najwybitniejszych współczesnych filozofów, przewodniczącym Komitetu Nauk Filozoficznych Polskiej Akademii Nauk, reprezentującego polskie środowisko filozoficzne. Specjalizuje się w takich dziedzinach filozofii, jak etyka, filozofia człowieka, aksjologia (filozofia wartości), filozofia religii, filozofia dwudziestego wieku. "Tę tematykę przejąłem bezpośrednio od mojego nauczyciela - ks. prof. Józefa Tischnera, którego jestem pierwszym uczniem i wieloletnim współpracownikiem" - podkreśla.

Tadeusz Gadacz , urodzony 22 października 1955 roku w Krakowie, edukację akademicką rozpoczął na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, gdzie studiował teologię i filozofię. "Miałem studiować fizykę na UJ. Jednak pod wpływem najpierw Stanisłwa Grygiela, ówczesnego redaktora naczelnego miesięcznika +Znak+, potem ks. Tischnera przeszedłem ogromną ewolucję od nauk szczegółowych do literatury i filozofii, do humanistyki" - wspomina.

Znajomość i późniejsza wieloletnia współpraca z ks. Tischnerem wpłynęła na dalszą drogę naukowego rozwoju Gadacza. "Wybrałem filozofię, a nie teologię właśnie przez Tischnera, który miał ogromny dar - potrafił zapalić do myślenia. W jego obecności trudno było nie poczuć się pociągniętym przez jego świat lektur, idei, problemów, którymi się zajmował i ich wagi" - mówi.

Od 1982 roku był asystentem ks. Tischnera. "Tischner był filozofem popularnym, bo mówił o sprawach ważnych językiem jasnym i prostym" - mówi prof. Gadacz o swoim mistrzu.

Wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim, Akademii Muzycznej i w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie. Prowadził także liczne wykłady gościnne w Austrii i Niemczech.

Doktorat z filozofii uzyskał w 1984 roku na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie na podstawie rozprawy "Wolność jednostki w filozofii G. W. F. Hegla". Habilitował się tamże w roku 1990 na podstawie pracy "Wolność a odpowiedzialność. Rosenzweiga i Levinasa krytyka Heglowskiej wolności ducha".  

Był stypendystą Uniwersytetu Louvain-la-Neuve w Belgii, Catholic Univesity of America w Waszyngtonie (przez pół roku - tam właśnie przygotowywał swą habilitację) oraz Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie.

W latach 1991-1996 kierował Katedrą Historii Filozofii Nowożytnej na Wydziale Filozofii PAT w Krakowie. W roku 1998 otrzymał subwencję profesorską Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Od 1998 do 2001 roku kierował Zakładem Filozofii Religii w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego.

Jest laureatem Nagrody Edukacyjnej Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy dla najlepszego Nauczyciela Akademickiego 2002 roku. "Pewnie nie jestem najlepszym wykładowcą, ale taką nagrodę otrzymałem - mówi skromnie. - Najbardziej ucieszyło mnie to, że do nagrody zostałem wysunięty przez moich studentów, choć uchodzę za profesora surowego i wymagającego".

Redagował 10-tomową Encyklopedię PWN "Religia", za którą, wraz ze swoim współpracownikiem prof. Bogusławem Milerskim, otrzymał nagrodę ufundowaną przez Ministra Kultury, a przyznawaną przez Bibliotekę Narodową i "Nowe Książki" jako autor roku 2003.  

Na pytanie o najważniejsze dzieło w swojej dotychczasowej karierze prof. Gadacz odpowiada: "To oczywiście moja rozprawa habilitacyjna i niewielka książeczka poświęcona rozumowemu poznaniu Boga, a także ostatnia książka - zbiór moich esejów +O umiejętności życia+, która cieszy się dużą popularnością wśród czytelników. Otrzymuję głosy, że jest potrzebna".

"Ludziom potrzebna jest nie tylko umiejętność posługiwania się telefonem komórkowym i komputerem, ale w równym stopniu umiejętność życia, o czym się często zapomina. Choć nie daję w swej książce żadnych łatwych recept, wręcz odwrotnie, to próbuję rozmyślać nad pewnymi fundamentalnymi kwestiami, które dotyczą absolutnie każdego" - mówi autor.

Jest członkiem zespołu redakcyjnego miesięcznika "Znak", komitetu naukowego serii wydawniczej "Religia i filozofia" (Wydawnictwo "Znak") oraz "Studiów z filozofii niemieckiej" (Toruń). Pełni również funkcję wiceprzewodniczącego Rady Naukowej Instytutu Myśli Józefa Tischnera w Krakowie oraz przewodniczącego Rady Naukowej serii "Klasycy filozofii" PAN.

Obecnie jest profesorem i kierownikiem Katedry Filozofii w Collegium Civitas. Pracuje też naukowo w Polskiej Akademii Nauk w Zakładzie Filozofii Nowożytnej i Współczesnej.

Pytany o najbliższe plany naukowe, odpowiada: "Nadal szukam swojej drogi. Dzieło, które obecnie piszę, to historia filozofii dwudziestego wieku, które traktuję jako punkt wyjścia do analizy kondycji kultury dwudziestowiecznej. Ma być to także coś w rodzaju intelektualnej mapy dwudziestego wieku".

"Mam zresztą wrażenie, że dopiero zaczynam, że wszystko jeszcze przede mną. W filozofii nie osiąga się szczytu kariery w wieku trzydziestu kilku, czterdziestu lat. W tej nauce należy poświęcić 20, 30 lat na głębokie, żmudne studia, czytanie, przemyślenia. Dopiero po latach zaczyna się zbierać owoce, pisać duże, ważne monografie" - zaznacza.

Inne plany zawodowe prof. Gadcza to praca nad monografią o historii cierpienia, która zaczyna się od tragedii antycznej, a kończy na literaturze dwudziestego wieku. "Zastanawiam się tu nad związkiem między koncepcją Boga, a różnymi sposobami usprawiedliwienia cierpienia w różnych epokach i nurtach filozoficznych".    

O swoim życiu prywatnym prof. Gadacz mówi niewiele. "Mieszkam w Milanówku, pod Warszawą, gdzie mam swą jaskinię filozofa. Mam tam swą bibliotekę, w której znajduje się parę tysięcy książek. Filozofia mnie nie tylko interesuje, ale i pochłania życiowo. Poza dość okrojonym prywatnym życiem, nic dla mnie nie istnieje. Wracam z Warszawy do domu, aby siąść do biurka, do książek, aby dalej pracować".

Jest autorem blisko 90 publikacji naukowych, także w języku angielskim, włoskim, niemieckim i rosyjskim.

PAP - Nauka w Polsce - Katarzyna Szubińska

Data publikacji: 7 czerwca 2004