Jednym ze skutków globalnego ocieplenia klimatu będzie podnoszenie się poziomu mórz i oceanów, co oznacza, że niżej położone tereny wybrzeży coraz częściej będą znikać pod wodą. Czy powinniśmy na to pozwolić, zastanawiają się naukowcy, czy może raczej zacząć budować wały ochronne i groble?

Z tym dylematem będą musiały niedługo zmierzyć się władze lokalne w wielu miejscach świata. Wały ochronne pomogą ochronić zagrożony ląd, ale ich budowa jest kosztownym, a czasem też ryzykownym przedsięwzięciem.

Na łamach czasopisma ”PLOS One” biolodzy z Uniwersytetu Południowej Danii: Thomas Valdemarsen, Cintia Organo Quintana, Sandra W. Thorsen i Erik Kristensen, argumentują, że czasem warto rozważyć pozostawienie spraw naturze. Ich zdaniem zabranie przez morze fragmentu wybrzeża może dać więcej korzyści niż powstrzymywanie wody za wszelką cenę.

To wnioski z kilkuletniego badania laguny Gyldensteen, która znajduje się na północy duńskiej wyspy Fionii (Fyn). Jej powstanie było eksperymentem naukowym, na który zgodę dały duńskie władze.

Cztery lata temu fragment wybrzeża Fionii – zakupiony w tym celu przez fundację Aage V. Jensens – został zalany przez morze. Było to celowe działanie: przerwano w trzech miejscach groble i woda morska szybko pokryła 214 hektarów lądu, do tej pory użytków rolnych.

Proces przez cały czas monitorowali naukowcy. Obserwowali, jak powoli tworzy się w tym miejscu płytka laguna, o średniej głębokości jednego metra.

Choć badacze zastrzegają, że natura jest nieprzewidywalna i nie da się całkowicie przewidzieć dalszego rozwoju sytuacji, w publikacji pozytywnie opisują stan obecny Gyldensteen. Ich zdaniem natura powoli i bez gwałtownych zdarzeń zmienia wcześniejsze pola uprawne w dobrze funkcjonujący morski ekosystem.

"Oczywistymi korzyściami jest to, że unika się kosztów i wysiłku budowy i utrzymania wałów chroniących przez naporem morza. Ale nowo stworzona laguna ma sama w sobie wielką wartość. Przyciąga wielu odwiedzających, a także ptaki, które zakładają tu gniazda i szukają pożywienia” – opisuje jedna z badaczek, Cintia O. Quintana.

W ostatnich latach wraz ze współpracownikami obserwowała, jak z otwartego morza napływają kolejne nowe gatunki i kolonizują lagunę. Szczególnie aktywne były "robaki morskie", co według badaczki jest dobrym znakiem.

"Robaki są pionierami i przekopują starą glebę uprawną, modyfikując w ten sposób jej biogeochemię. Można powiedzieć, że przetarły drogę dla innych gatunków. Teraz w lagunie żyją omułki jadalne, które prawdopodobnie przyciągną tu skorupiaki i ślimaki, które z kolei przyciągną więcej ptaków. Ekosystem laguny robi się coraz bardziej zróżnicowany" – opowiada Quintana.

Laguna Gyldensteen nadal ewoluuje, podkreśla biolożka, można więc spodziewać się kolejnych nowych gatunków.

"To długi proces i mamy nadzieję, że uda nam się kontynuować badania. Już zebraliśmy dużo danych i pomiarów, które władze w innych krajach mogą wykorzystać do oceny ryzyka ewentualnego zalania ich terenów nadbrzeżnych” – uważa Quintana.

Według prognoz zmiany klimatu spowodują, że poziom mórz będzie rósł o od 2 do 16 mm rocznie. Oznacza to, że przed rokiem 2100 może być on średnio wyższy o 0,2 - 1,2 m niż obecnie.

Więcej tutaj: http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0196097(PAP)

dwo/ agt/