Orki mają podobne cechy osobowości, co ludzie i szympansy

Naukowcy z Hiszpanii przeanalizowali osobowość 24 trzymanych w niewoli orek (Orcinus orca) w parkach rozrywki SeaWorld w Orlando, SeaWorld w San Diego w USA oraz w Loro Parque na Teneryfie (Hiszpania). Sześć waleni zostało złapanych na wolności, reszta urodziła się w niewoli. Trenerzy pracujący ze zwierzętami wypełniali ankiety, w których oceniali 38 cech osobowości, m.in. skłonność do zabawy i do uporu, niezależność, odwagę, wrażliwość i opiekuńczość. Następnie cechy przeanalizowano i porównano z badaniami na szympansach i ludziach.

„To pierwsze badanie testujące cechy osobowości orek i tego, jak mają się one do nas i innych naczelnych – powiedziała główna autorka badania Yulán Úbeda, doktorantka na wydziale psychologii Uniwersytetu w Gironie. - Podobne cechy osobowości mogły się rozwinąć, gdyż były niezbędne do formowania złożonych interakcji społecznych w zżytych grupach, jakie tworzą orki, ludzie i inne naczelne”.

Wyniki badań opisano w magazynie „Journal of Comparative Psychology”.

Do diagnozy cech osobowości naukowcy posłużyli się popularnym modelem pięcioczynnikowym, zwanym modelem Wielkiej Piątki, opracowanym w latach 30. ubiegłego wieku, który opisuje cechy pojedynczymi przymiotnikami lub krótkimi określeniami. Okazało się, że orki, jeśli chodzi o osobowość, są podobne zarówno do ludzi, jak i szympansów, ale bardziej do tych drugich. W przypadku czynnika „ekstrawertyczność” (np. skłonny do zabawy, stadny, towarzyski) występowało podobieństwo i do ludzi, i do szympansów. Z kolei z szympansami orki dzielą też kombinację cech związanych z sumiennością (np. uparty, stały, opiekuńczy), a także z ugodowością (np. cierpliwy, zgodny, niezastraszający).

Wyniki sugerują, że niektóre cechy wspólne mogą wynikać z zaawansowanych umiejętności poznawczych niezbędnych do budowania złożonych kontaktów społecznych. Orki dożywają nawet 90 lat w zżytych stadach, które polują razem i dzielą się pożywieniem, co świadczy o zaawansowanych umiejętnościach komunikacyjnych i kooperacji.

W lipcu tego roku media opisywały przypadek 20-letniej orki, która przez 17 dni na północno-wschodnim Pacyfiku zdawała się opłakiwać swojego potomka zmarłego po narodzinach. Jej zachowanie wywołało debatę wśród naukowców, czy zwierzę było naprawdę w stanie okazywać żal po stracie. Orki są najokazalszym członkiem rodziny delfinowatych i zarówno one, jak i delfiny znane są z utrzymywania ciał swoich zmarłych cieląt na powierzchni wody, ale nie przez tak długi czas. Okazywania smutku nie obserwuje się u wielu zwierząt, natomiast badania wykazały, że niektóre gatunki mogą przechodzić okres żałoby, np. szympansy, słonie czy żyrafy. Nowe badanie nie skupiało się akurat na tym aspekcie, ale Úbeda uważa, że takie zachowania tylko potwierdzają, jak skomplikowane są zwierzęta.

Poprzednie eksperymenty dowodziły, że przebywanie w niewoli może zmieniać osobowość orek, m.in. zwiększając poziom neurotyzmu i agresji. Badanie Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego przeprowadzono na zwierzętach trzymanych w niewoli, gdyż – zdaniem badaczki – ciężko byłoby określić cechy osobowości ich dzikich pobratymców. (PAP)

mrt/ agt/