Ukazała się monografia wczesnośredniowiecznego Płocka

To czwarty tom w serii Origines Polonorum. Pierwszy pt. "Wczesnośredniowieczny ośrodek miejski w Lublinie. Studium rozwoju przestrzennego" ukazał się w 2006. Wieloletni cykl wydawniczy jest rezultatem zrealizowanego kilka lat temu projektu badawczego KBN "Ziemie polskie na przełomie tysiącleci". Jego celem było opracowanie i zweryfikowanie wyników prac wykopaliskowych rozpoczętych jeszcze w latach 40. i 50. ubiegłego wieku. Dzięki wsparciu Fundacji ten bogaty materiał źródłowy jest sukcesywnie udostępniany szerszemu gronu badaczy i pasjonatów wczesnych etapów historii państwa polskiego. Opublikowana praca na temat Płocka jest publikacją zbiorową pod redakcją naukową Andrzeja Gołembnika. We wstępie czytamy, że główną ideą przyświecającą naukowcom było uporządkowanie stanu wiedzy o początkach Płocka i skorygowanie często pojawiających się w literaturze błędnych tez. Do projektu zaproszono nie tylko archeologów. Wśród autorów są również historycy sztuki, mediewista, jak również absolwent Politechniki Szczecińskiej. "Uzyskane wyniki pokazują dobitnie, jak ważna jest równorzędna współpraca przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych w studiach nad złożonymi zagadnieniami początków i rozwoju miasta" - pisze we wprowadzeniu redaktor tomu.

Publikacja obejmuje okres od momentu powstania grodowego zespołu osadniczego aż do okrzepnięcia struktury średniowiecznego Płocka. Oprócz ustaleń archeologicznych i wynikających z nich datowań, zaprezentowano także wyniki badań geomorfologicznych i topograficznych. Wśród postawionych przez autorów pytań badawczych do najważniejszych należą dociekania o przyczyny powstania miasta akurat w tej lokalizacji. Zdecydowanie odrzucono lobbowaną wcześniej wersję o usytuowaniu w miejscu przyszłego Płocka centrum kultu pogańskiego. Naukowcy prezentują w tomie tezę, która wskazuje na zasiedlenie obszaru ze względu na jego walory obronne i dominującą pozycję w krajobrazie. Szczególnie ważki jest rozdział traktujący o włączeniu obszaru Mazowsza do państwa Piastów. Mimo że nadal daleko jest to rozwiązania tego problemu, to artykuł pretenduje do usystematyzowania obecnego stanu wiedzy.

W dalszej części tomu przedstawiono nowe wyniki szczegółowych analiz przestrzennych Wzgórza Tumskiego. "Wynik jest zaskakujący, a niektóre z wniosków pozwalają wiedzieć formę wczesnopiastowskich grodów w nowym świetle, i to nie tylko w skali lokalnej" - uważa redaktor tomu. Autorzy kolejno rozprawiają się z dawnymi interpretacjami poszczególnych konstrukcji, począwszy od tzw. "palatium Bolesława Chrobrego" po relikty katedry romańskiej. Jednak z wniosków jasno wynika, że trudności w interpretacji spowodowane są słabym rozpoznaniem archeologicznym badanego obszaru.

Sporo miejsca poświęcono także kształtowaniu się osadnictwa przylegającego do grodu płockiego. W kolejnym rozdziale mediewista omówił i zweryfikował ustalenia płynące ze źródeł historycznych i archeologicznych.

W tomie zamieszczono kilkaset rycin, z czego kilkadziesiąt barwnych. Publikacja jest wydana w języku polskim, jednak jest również anglojęzyczny skrót każdego rozdziału. Podpisy pod ilustracje są dwujęzyczne.

PAP - Nauka w Polsce

szz/ tot/bsz