„Zamiarem książki jest podkreślenie, że archeologia zajmuje się człowiekiem i społecznościami, które tworzy. Dlatego najważniejszym jej aspektem jest społeczny wymiar przeszłości. Celem procesu archeologicznego jest konceptualizacja szeregu zjawisk w przeszłości, które z natury swej mają charakter społeczny” – mówi prof. Arkadiusz Marciniak, jeden z redaktorów tomu.

Jak wyjaśniają inicjatorzy wydania tomu, przeszłość społeczną należy rozumieć jako pewną klamrę, która pozwoliła na połączenie wielu różnorodnych tekstów. Natomiast bezpośrednią inspiracją do zredagowania książki, której autorami byliby reprezentanci wielu dyscyplin naukowych, była dostrzegalna luka wydawnicza w tym zakresie.

„Rozumienie, interpretacja czy wyjaśnienie społecznego wymiaru przeszłości jest i było odmiennie realizowane w różnych paradygmatach badawczych. Dzieje archeologii można więc ujmować jako historię koncepcji odnoszących się do natury przeszłości” – dodaje prof. Marciniak.

Dlatego na kartach książki goszczą archeolodzy wielu specjalności – metodolodzy, archeolodzy śródziemnomorscy, pradziejowi, badacz sztuki naskalnej, specjaliści w dziedzinie starożytnych mitologii, archeoastronom i wielu innych. Są wśród nich zarówno akademicy, jak i badacze terenowi. Teksty przygotowali też antropolodzy, historycy czy biolodzy.

Książka składa się z pięciu zasadniczych części. Pierwsza poświęcona jest szeroko pojętej historii metodologii – „Orientacje poznawcze”. Przybliżono tutaj dzieje myśli archeologicznej, powiązanej z historią idei. Kolejna cześć – „Archeologia według podziałów tematycznych” to próba ukazania w teorii i praktyce kryteriów wyodrębniania tematów badawczych i zakresów problemowych. Trzecia cześć „Metodyka i metodologia badań archeologicznych”, jak piszą redaktorzy „najbardziej złożona i poniekąd problematyczna” ukazuje wzajemne przenikanie się metod i metodologii. Czwarty blok „Dyscypliny współdziałające z archeologią” pokazuje, jak archeologia postrzegana jest z zewnątrz, na styku etnologii, językoznawstwa, historii. Ostatnia część „Przeszłość w relacji do współczesności” porusza relacje między przeszłością a współczesnością, w tym znaczenie dziedzictwa archeologicznego we współczesnym społeczeństwie.

\"Nieprzypadkowo teksty składające się na tę publikację nie zostały usystematyzowane jako +hasła+. W trakcie prac nad tomem okazało się, że to właśnie żywiołowość przemian cechująca badania nad przeszłością społeczną, nakładanie się na siebie wielu zagadnień (często z odległych sfer nauki) oraz wzajemne przenikanie (…) problemów, podejmowanych czasem przez kilku autorów w tych samych przestrzeniach nauki – stanowić może o wartości, znaczeniu i oryginalności niniejszego zbioru” – przekonują we wstępie redaktorzy.

Publikację przygotowała Komisja Antropologii Pradziejów i Średniowiecza działająca przy Komitecie Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN pod kierunkiem zespołu redakcyjnego, w którego skład weszli prof. Stanisław Tabaczyński, prof. Arkadiusz Marciniak, Dorota Cyngot i Anna Zalewska. Praca została współfinansowana ze środków PAN – Komisji Archeologicznej przy Oddziale Poznańskim PAN oraz Instytutu Archeologii i Etnologii PAN. Projekt zrealizowano przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej (Program Kultura 2007-2013). Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Poznańskiego.

PAP - Nauka w Polsce

szz/ mrt/