Badania prof. Iwo Białynickiego–Biruli, laureata Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, pogłębiają wiedzę o jednej z czterech podstawowych sił przyrody – oddziaływaniu elektromagnetycznym. W przyszłości jego badania można wykorzystać do budowy zaawansowanych urządzeń np. laserów.
Prof. Iwo Białynicki-Birula jest fizykiem teoretykiem i autorem przełomowych osiągnięć w dziedzinie elektrodynamiki kwantowej, optyki kwantowej i fizyki atomowej, które stanowią wybitny wkład w naukę światową i wiedzę o kwantowych i klasycznych właściwościach światła.
Uczony otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich za \"fundamentalne prace dotyczące pola elektromagnetycznego, które doprowadziły do sformułowania zasady nieoznaczoności dla fotonu\".
Jak wyjaśnia FNP w przesłanym komunikacie, zasada nieoznaczoności została odkryta i sformułowana w 1927 r. przez Wernera Heisenberga. Mówi ona, że nie można z dowolną dokładnością wyznaczyć jednocześnie położenia i pędu cząstki. \"Dokonanie prof. Białynickiego-Biruli rozwiązuje stary problem mechaniki kwantowej fotonów i ultrakrótkich impulsów świetlnych - brak operatora położenia fotonu, a przez to brak standardowej zależności nieoznaczoności Heisenberga dla obserwacji położenia i pędu\" - czytamy w komunikacie FNP.
Wyniki badań prof. Białynickiego–Biruli dotyczące fal elektromagnetycznych, a zwłaszcza światła, mogą w przyszłości zostać zastosowane do budowy zaawansowanych urządzeń, wykorzystujących te fale, np. laserów.
Iwo Białynicki-Birula urodził się w 1933 roku w Warszawie. Pracuje w Centrum Fizyki Teoretycznej PAN. Zajmuje się fizyką kwantową. Swoją edukację rozpoczął w technikum mechanicznym. Wygranie pierwszej Olimpiady Fizycznej zapewniło mu miejsce na liście studentów fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, na którym w 1956 r. obronił pracę magisterską, a następnie doktorat (1959) i habilitację (1962). Cztery lata później otrzymał tytuł profesora. Kiedy był na ostatnim roku studiów, został zatrudniony na Uniwersytecie Warszawskim, na którym spędził kilka kolejnych dekad. Od 1980 r. do dzisiaj pracuje w Centrum Fizyki Teoretycznej PAN.
Jest członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk, Członkiem Zagranicznym Royal Norwegian Academy of Sciences and Letters, Członkiem Krajowym Korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności.
Na swoim koncie ma wiele nagród, m.in. Nagrodę Marii Skłodowskiej-Curie przyznawaną przez PAN, Nagrodę Fundacji Alfreda Jurzykowskiego, Nagrodę im. Alexandra von Humboldta, jest także zdobywcą Medalu Komisji Edukacji Narodowej przyznawanego przez Ministra Edukacji Narodowej.
Jest też autorem dziesięciu książek (w tym pięciu podręczników akademickich) i ponad 180 artykułów naukowych.
PAP - Nauka w Polsce
ekr/ agt/
