"Drapieżniki mogą być tak samo bezpośrednio wrażliwe na zmiany klimatu i siedlisk, jak i roślinożercy" - mówi jedna z autorów publikacji, profesor ekologii i biologii ewolucyjnej z Brown University, Christine Janis. - Choć to wydaje się logiczne, dotychczas tego nie dowiedziono".

Kwestię tę autorzy publikacji prześledzili na przykładzie Ameryki Północnej, począwszy od okresu ok. 40 mln lat temu. W tamtych czasach klimat panujący w centrum Ameryki Północnej był ciepły i rosło tam pełno drzew. Analizy skamieniałości wskazują na to, że ówczesne gatunki psowatych - zwierzęta niewielkie, które mogły przypominać mangusty - były do swojego środowiska świetnie przystosowane. Ich kończyny przednie nie służyły jeszcze (jak to jest dziś) do szybkiego biegania, sprawdzały się za to podczas chwytania i przytrzymywania zwierząt.

W kilka milionów lat później klimat Ziemi zaczął się zmieniać i ochładzać. W pewnym momencie wnętrze kontynentu stało się bardziej suche, a lasy zaczęły ustępować preriom.

Naukowcy zastanawiali się, czy taka zmiana środowiska mogła wpłynąć na ewolucję drapieżników. Aby to ustalić, Borja Figueirido z hiszpańskiego Universidad de Malaga i zespół przebadali skamieniałości pozostałe po 32 gatunkach psowatych, żyjących w okresie pomiędzy ok. 40 mln do ok. 2 mln lat temu.

Szczególnie interesowały ich stawy łokciowe i zęby. W kościach ze zbiorów muzealnych dostrzegli wyraźną prawidłowość. Twierdzą, że gdy psy ewoluowały równolegle ze zmianami szaty roślinnej Ameryki (i otwarciem krajobrazu), wywołanymi przez zmiany klimatu. Z drapieżników polujących z zasadzki psowate zmieniały się w sprawnych gończych - polujących tak, jak współczesne kojoty czy lisy, nie wspominając o wilkach, które na pościgi za karibu na dalekiej północy potrafią poświęcać całe dnie.

"Łokieć jest dobrym wskaźnikiem tego, co drapieżnik robi przednimi kończynami. To z kolei sygnalizuje cały repertuar rozwiązań związanych z lokomocją" - zauważa Janis.

Zmiana w budowie łokci musi dotyczyć zwłaszcza tego miejsca, w którym kość ramienna łączy się z przedramieniem. Obszar ten zmienia się zależnie od tego, czy przednie kończyny mają się obracać (co pomaga w chwytaniu i przytrzymaniu zdobyczy), czy mają mniejszy zakres ruchu (są za to przystosowane do długich biegów).

Współczesne koty nadal polują z zasadzki (ofiarę ścigają jedynie gepardy), a wyrazem tego przystosowania jest budowa ich kończyn - mówi Janis. Psowate biegają znacznie więcej - dodaje.

Zmianom ulegały też zęby psów, dzięki czemu zyskały większą trwałość - ustaliła Figueirido.

Psowate nie ewoluowały jedynie w ramach "wyścigu zbrojeń" - tak, by dostosować się do zachowania innych gatunków, czyli swoich ofiar - zaznaczają autorzy badania. Ich przednie kończyny stały się zdatne do pościgów nie tylko po to, by pozwalały dogonić jelenie czy antylopy. Zmiany ewolucyjne zachodzące u drapieżnych psowatych okazują się bardziej zgodne ze zmianami środowiska (i klimatu), niż ze zmianami budowy gatunków, które doskonaliły techniki ucieczki.

Nabycie przez drapieżniki umiejętności gonitwy nie miałoby większego sensu, gdyby w pewnym momencie historii nie nastały okoliczności sprzyjające takim pościgom. "Nie miałoby sensu, gdyby pościg i nagły atak realizować w gęstym lesie" - zauważa Janis.

Jeśli drapieżniki w ostatnich 40 mln lat faktycznie ewoluowały wraz ze zmianami klimatu, to możliwe, że będą one reagować również na obecne zmiany klimatu, związane z działalnością człowieka - sugerują autorzy badania. (PAP)

zan/ krf/