Coraz cieplejsze jeziora

W badaniach uczestniczyło ponad 60 naukowców, którzy wykorzystali kombinację pomiarów, prowadzonych bezpośrednio w terenie i z satelity. W ramach tych badań przez co najmniej ćwierć wieku monitorowano ponad 235 jezior. To tylko mała część jezior, jakie istnieją na świecie. Badane akweny były jednak na tyle duże, że mieszczą w sobie w sumie ponad połowę słodkiej wody na świecie.

Jeziora ocieplają się szybciej niż oceany i sama atmosfera: średnio 0,61 stopnia co 10 lat - ustalili autorzy badania.

Zauważają też, że ocieplenie przejawia się na różne sposoby. Np. daleko na północy Ziemi jeziora szybciej tracą swoją zimową pokrywę lodową. W wielu miejscach Ziemi obserwuje się też obecnie mniej chmur - co oznacza, że do jezior dociera coraz więcej nagrzewających je promieni słońca. Jeziora w tropikach są natomiast narażone na większą ilość promieniowania słonecznego, i kontakt z coraz cieplejszym powietrzem.

Temperatury w obu regionach (na północy i w tropikalnych) rosną szybciej, niż przeciętna dla Ziemi. Co każde dziesięć lat jeziora na północy Ziemi ocieplają się o 1,3 st. C., a jeziora w tropikach - o 0,95 st. C.

Zdaniem autorów badania ocieplenie jezior może oznaczać poważne, konkretne konsekwencje. Np. związane z zakwitami sinic, które pozbawiają wodę tlenu. Eksperci szacują, że w najbliższym wieku (przy obecnym tempie ocieplenia) zakwity sinic mogą stać się częstsze o 20 proc. Około 5 proc. tych zakwitów będzie toksycznych dla ryb i innych zwierząt.

Eksperci spodziewają się, że w najbliższej dekadzie aż o 4 proc. wzrosną emisje metanu, agresywnego gazu cieplarnianego, który wpływa na atmosferę 20 razy silniej, niż dwutlenek węgla.

Temperatura jest jedną z najważniejszych cech wody. Jej wysokość jest punktem odniesienia, od którego zależy wiele innych właściwości. Temperatura wody ma wpływ m.in. na zachodzenie procesów życiowych, które wyewoluowały tak, że mogą się odbywać w ściśle określonych warunkach.

Kiedy jednak temperatura zmienia się zbyt szybko i mocno odbiega od normy, wówczas gwałtownie zmieniają się też inne, zależne od niej procesy. Żyjące w jeziorach organizmy żywe, nieprzystosowane do nowych warunków, mogą się w efekcie gwałtownie zmienić albo wręcz powymierać.

Naukowcy dowiedli, że w jeziorach o coraz wyższej temperaturze zmniejsza się tempo powstawania nowej materii organicznej (poprzez m.in. fotosyntezę prowadzoną przez rośliny) - wynika z badania prowadzonego przez współautorkę badania, geolog z Illinois State University Catherine O\'Reilly.

Jeziora o ciepłej wodzie doświadczają mniej dramatycznych wzrostów temperatur, ale ich wody mogły już niemal osiągnąć najwyższe temperatury, znośne dla ryb - mówi jedna z autorów pracy, Stephanie Hampton z Washington State University. To szczególnie ważne dla Wielkich Jezior Afrykańskich, które mieszczą jedną czwartą światowych zapasów słodkiej wody i stanowią ważne źródło ryb i pokarmu.

"Jeziora są ważne, gdyż społeczeństwo jest zależne od wód powierzchniowych w kontekście szerokiej gamy zastosowań: nie tylko jako wody pitnej, ale też w związku z produkcją różnych dóbr i energii, nawadniania czy podtrzymania upraw" - mówi Hampton. - Białko ryb słodkowodnych jest szczególnie ważne dla ludzi z rozwijających się części Ziemi".

"Nasza wiedza na temat tego, jak jeziora reagują na zmiany w globalnej skali, była dotychczas wybrakowana" - zauważa Henry Gholz, dyrektor programowy z Division of Environmental Biology w National Science Foundation - instytucji, która finansowała badania. - "To sprawiało, że prognozowanie przyszłości jezior, a także związanych z nimi form życia i otoczenia, stanowiło naprawdę duże wyzwanie. Te nowo przedstawione trendy stanowią sygnał ostrzegawczy dla naukowców i obywateli, m.in. osób zarządzających zasobami wodnymi i tymi, które są zależne od łowisk słodkowodnych". (PAP)

zan/ krf