16.11.2010 aktualizacja 16.11.2010

Pasożytnictwo motorem rozwoju mózgu u owadów?

Osy, pszczoły i mrówki mają stosunkowo duże i złożone mózgi. To pozwala tym "socjalnym owadom" zachować złożone relacje miedzy tysiącami członków ich kolonii - uważali naukowcy. Z obecnie opublikowanego stadium wynika, że te owady nie wykształciły dużych mózgów aby radzić sobie z życiem społecznym; rozwijały się one miliony lat wcześniej, kiedy były one samodzielnymi pasożytami - pisze Science. <br /><br />

Związek pomiędzy wielkością mózgu i życiem społecznym został po raz pierwszy odnotowany w 1850 roku, kiedy naukowcy zidentyfikowali ciała grzybkowate w mózgu owadów. Nazwane od kształtu przypominającego grzyby, struktury te zawierają tysiące neuronów odpowiedzialnych za przetwarzanie I zapamiętywanie zapachów i obrazów. U owadów społecznych istnieje tendencja do większych ciał grzybkowatych niż u samodzielnych, prowadziło to naukowców do wniosków, że przejście od samotnego do społecznego trybu życia zwiększa wielkość tej części mózgu.

Jednak Sarah Farris, neurobiolog na West Virginia University w Morgantown, USA, znalazła inne wyjaśnienie. Zamiast porównywać owady społeczne z samotnymi, spojrzała w przeszłość. Aby znaleźć odpowiedź w jaki sposób mózgi os ewoluowały w czasie, wraz z taksonomem Susanne Schulmeister z American Museum of Natural History w Nowym Jorku, porównały ciała grzybkowate pasożytniczych os z niepasożytniczymi, które reprezentowały najwcześniejsze znane formy tych owadów. Pasożytnicze osy miały znacząco większe i lepiej wykształcone ciała grzybkowate niż niepasożytnicze - stwierdza praca obu naukowców opublikowana w Proceedings of the Royal Society B. W szczególności tzw. kielichy w ciałach grzybkowatych os pasożytniczych są dwa razy większe niż w przypadku gatunków niepasożytniczych.

Farris zauważa, że pasożytnictwo ewoluowało 90 mln lat zanim pojawiły się owady społeczne i w takim przypadku "owady miały duże ciała grzybkowate w czasie zanim wyrosły społeczności". Jest to pierwszy dowód, że pasożytnictwo, nie społeczność jest motorem skomplikowania ciał grzybkowatych. Tak mogło być, ponieważ dobrze wykształcone ciała grzybkowate pomagały pasożytniczym osom lokalizować gniazda larw, gdzie mogły złożyć swojej jaja - dodaje.

Francis Ratnieks, biolog ewolucyjny z University of Sussex w Wlk. Brytanii, zgadza się z odkryciami studium, ale sądzi, że badaczki powinny także spojrzeć na mózgi owadów społecznych. Byłoby użyteczne, dla przykładu, porównanie mózgów robotnic pszczół, które przetwarzają wielką ilość obrazów informacji kiedy przelatują z kwiatu na kwiat z mózgami pasożytniczych os. Jeśli pszczoły mają większe ciała grzybkowate niż pasożytnicze osy - zauważa - to może znaczyć , że owady społeczne dalej rozwijały swoje mózgi, ponad to co przejęły od swoich przodków. MMEJ

PAP - Nauka w Polsce

tot/bsz