Wrocław dla medycyny

Projekt BioMed zostanie zakończony w II połowie 2015 roku. Powstanie w związku z nim ok. 150 publikacji i ok. 20 patentów. Pozostaną cenne kontakty nauki i przemysłu, nowoczesna infrastruktura, wiedza i doświadczenie, a przede wszystkim nowe technologie opracowane w Polsce i przez polskich naukowców. W ramach czterech priorytetów tematycznych realizowanych jest ponad 20 zadań badawczych. Każde zadanie to inny zespół badawczy kierowany przez lidera merytorycznego.

BANK KRWI DOSTARCZY MATERIAŁU DO BADAŃ

Jak podkreśla dr Anna Laskowska, kierownik projektu BioMed, jednym z najważniejszych osiągnięć jest utworzenie populacyjnego biobanku. Biobank od początku tworzy dr Łukasz Kozera. Zamiast lokat, gromadzi się w nim próbki krwi i produktów krwiopochodnych pochodzące od ludzi zdrowych oraz od pacjentów cierpiących na schorzenia sercowo-naczyniowe i choroby autoimmunologiczne. Cenny materiał biologiczny służy do badań nad nowymi lekami i terapiami. Mogą z niego korzystać zarówno uczelnie i instytuty naukowe, jak i firmy prowadzące badania naukowe. W przyszłości biobank może stać się partnerem dla firm farmaceutycznych.

Z początku biobank miał zapewnić jedynie wsparcie techniczne dla zadań badawczych. Okazało się jednak, że zainteresowanie biobankowym materiałem o wysokiej jakości jest nadspodziewanie duże, zadecydowano więc o poszerzeniu działalności biobanku. Dzisiaj biobank nie tylko zrealizował założone cele, lecz także nawiązał współpracę z Uniwersytetem Medycznym we Wrocławiu i kontakt z placówkami biobankowymi w całej Polsce, wchodzi w sieć biobanków europejskich i stara się o status KNOW (Krajowy Naukowy Ośrodek Wiodący). Jak zapewnia dr Laskowska, biobank rozrasta się do poważnej, w praktyce samodzielnie działającej placówki badawczej.

KOMÓRKI MACIERZYSTE I INNE NADZIEJE

W ramach projektu BioMed realizowane są również badania nad powłokami endoprotez czy sposobami naprawy uszkodzeń rdzenia kręgowego. Komórki macierzyste są wielką nadzieją medycyny regeneracyjnej i znajdują coraz więcej zastosowań we współczesnej medycynie. Potrafią dzielić się ogromną liczbę razy i mogą różnicować się do innych typów, czyli po prostu zmieniać się w komórki, jakich potrzebują pacjenci. W projekcie BioMed zajmuje się nimi dr hab. Krzysztof Marycz z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu oraz prof. Lidia Bużańska z Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego PAN w Warszawie. Zespół ocenia m.in. możliwości regeneracji uszkodzeń tkanki kostnej i nerwowej przy pomocy komórek macierzystych izolowanych z tkanki tłuszczowej i szpiku kostnego z zastosowaniem biomateriałów.

Nowe strategie diagnostyki, zapobiegania i leczenia chorób bakteryjnych to ogromny blok zadań, w które angażuje się aż siedem grup badawczych. Mechanizmy replikacji i segregacji chromosomów bakteryjnych odkrywa prof. dr hab. Jolanta Zakrzewska-Czerwińska. Z chorobotwórczą E. coli walczy dr Wiesław Świętnicki, nowe preparaty szczepionkowe opracowuje prof. Czesław Ługowski. Natomiast prof. dr hab. Maciej Zabel opracowuje sposób wiązania przeciwciał do nanodetektora wychwytującego rzadkie komórki we krwi. Nad zapobieganiem i leczeniem chorób przyzębia pracuje dr hab. Teresa Olczak, diagnostyką i prewencją chorób bakteryjnych zajmuje się prof. dr hab. Andrzej Gamian.

Choroby nowotworowe to obszar zainteresowania grupy prof. dra hab. Piotra Dzięgiela. Grupa zajmowała się m.in. badaniami nad rakiem piersi. Uczeni szukali markerów, czyli substancji wydzielanych np. do krwi, które pozwolą rozpoznać obecność i przebieg procesu nowotworowego. Zespół odniósł duży sukces. Udało się opracować prosty test diagnostyczny z wykorzystaniem materiału z biopsji cienkoigłowej guza piersi. Test potrafi wskazać onkologom, z jakim typem nowotworu mają do czynienia, czy jest to zmiana łagodna czy złośliwa, jak mają planować zabieg operacyjny i dalsze postępowanie terapeutyczne. Uczony nawiązał również współpracę z firmą diagnostyczną, która jest zainteresowana rozwinięciem testu do wczesnego wykrywania raka gruczołu piersiowego.

Kolejny sukces to opisanie, wraz z badaczami z Acumen Research Laboratories w Singapurze, ekspresji pewnego genu w nowotworach przewodowych gruczołu piersiowego. Uzyskane rezultaty mogą w przyszłości zaowocować zastosowaniem spersonalizowanej metody terapii tego typu nowotworów.

W priorytecie „Nowe leki i ich formy użytkowe” znalazły się m.in. zadania związane z czynnikami antygrzybiczymi i biomateriałami. Innowacyjne antybiotyki opracowuje prof. dr hab. Leszek Z. Ciunik. Innowacyjne leki zapobiegające osteoporozie powstają pod okiem prof. Zdzisław Kiełbowicz. Tajemnice genetyki dla terapii przeciwwirusowej odkrywa prof. dr hab. Małgorzata Jeżowska-Bojczuk. Inne prace prowadzą prof. dr hab. Aleksander Sikorski, prof. dr hab. Andrzej Gamian, prof. dr hab. Piotr Sobota, dr hab. Tadeusz Andruniów, dr hab. Ewa Marcinkowska. Tajemnice genetyki dla terapii przeciwwirusowej odkrywa prof. dr hab. Małgorzata Jeżowska-Bojczuk.

Prof. dr hab. Jan Szopa-Skórkowski stworzył opatrunki z lnu, które pomagają uśmierzyć ból, przyspieszają gojenie się ran i zwalczają kilkanaście szczepów szpitalnych bakterii. Prof. dr hab. Jacek Otlewski opisał inne biomateriały do specyficznych zastosowań medycznych. W tym zadaniu grupa stara się opracować znaczniki, czyli markery do nowoczesnej diagnostyki nowotworów oparte na neurocząsteczkach. Jest projekt interdyscyplinarny – biofizyczny i chemiczny.

Prospołeczny charakter ma natomiast projekt związany z wykrywaniem substancji halucynogennych. Grupa pod kierownictwem prof. dra hab. Piotra Wieczorka opracowała ilustrowany Atlas Halucynogennych Grzybów Polskich stanowiący cenne źródło wiedzy specjalistycznej dla laboratoriów toksykologicznych.

PAP – Nauka w Polsce, Karolina Olszewska

kol/ mki/