USA/Antynoble m.in. dla Volkswagena i człowieka-kozy

Ceremonia wręczenia przyznawanych już po raz 26. nagród Ig Nobla odbyła się w czwartkowy wieczór w Sanders Theatre na prestiżowym Uniwersytecie Harvarda w Bostonie ( USA. Nagrody Ig Nobla (inaczej Antynoble) to humorystyczne odpowiedniki Nagród Nobla za osobliwe prace naukowe, które „najpierw śmieszą, a potem skłaniają do myślenia” oraz odkrycia, które „nie mogą lub nie powinny być powtarzane”, przyznawane przez czasopismo "Annals of Improbable Research", kierowane przez Marca Abrahamsa. Nagradzane prace najczęściej mają faktyczną wartość naukową, ale są też zabawne. Niektóre nagrody przyznaje się za dokonania instytucji lub polityków.

Być może najbardziej zaskakującym tegorocznym laureatem - w dziedzinie chemii -jest przyłapana na manipulowaniu wynikami badań emisji spalin firma Volkswagen. Ig Nobla dostała za „rozwiązanie problemu nadmiernej emisji zanieczyszczeń przez pojazdy dzięki automatycznemu, elektromechanicznemu ograniczaniu emisji zawsze, gdy samochód jest testowany”.

Egipski urolog Ahmed Shafik badał wpływ spodni na aktywność seksualną samców szczurów. W tym celu uszył dla gryzoni miniaturowe spodnie z otworem na ogon, wykonane z poliestru, mieszanki poliestru z bawełną (pół na pół), czystej bawełny lub czystej wełny.

Szczury noszące poliestrowe spodnie były „znacząco mniej” aktywne seksualnie, co badacz przypisał ładunkom elektrostatycznym wytwarzanym prze sztuczny materiał. Bawełna i wełna nie zmieniały znacząco temperamentu szczura.

Brytyjsko- nowozelandzki zespół (Mark Avis, Sarah Forbes i Shelagh Ferguson) zdobył ekonomicznego Ig Nobla za badania nad osobowością skał (ekonomicznego, bo temat ma związek z badaniami dotyczącymi marek, sprzedaży i marketingu, co też uważane jest za naukę). 225 nowozelandzkim studentom pokazywano zdjęcia skał, prosząc o określenie, która z nich jest ich zdaniem młoda, inteligentna czy wyrafinowana . I tak skałę G określono jako biznesmena typu nowojorskiego, bogatego, gładkiego, może nieco mrocznego. Nosi czarna teczkę, ma żel we włosach, szybko myśli i szybko mówi. Nie jest to dobry facet…

Efektowna skała I bywała określana jako „Cygan lub podróżnik, hipis” albo “liberalna, atrakcyjna, kobieca, po trzydziestce, być może była modelka, pewna siebie i lubiąca żywność organiczną”. Tymczasem skała H to w oczach studentów skromny, przyziemny mechanik maszyn rolniczych.

Utożsamianie się ze zwierzęciem jest ważnym elementem pracy zarówno szamanów, jak i wielu biologów( często- jak Jane Goodall czy Simona Kossak - przyjmowanych do stada). Jednak mało kto posunął się tak daleko, jak brytyjscy laureaci biologicznego Ig Nobla. Thomas Thwaites zawsze chciał być słoniem, ale z powodu mizernej postury oraz trudności technicznych uznał to za pomysł nierealny i zbyt niebezpieczny. Dlatego zamówił protezy kończyn, pozwalające chodzić jak koza., Dzięki nim wmieszał się w stado kóz w szwajcarskich Alpach. Z dala od zgiełku spędził trzy dni jedząc trawę, becząc i wspinając się na skały. Twierdzi, że znalazł tam przyjaciół, choć zdarzały się osobniki skłonne do konfrontacji.

Natomiast Charles Foster starał się prowadzić życie borsuka, wydry, lisa, jelenia i jerzyka (ptaka, który większość życia spędza w powietrzu). Jako borsuk spał całe dnie, zaś nocą żerował - jadł robaki (zauważył, że ich smak zmienia się zależnie od regionu i pory roku). Z niewielką pomocą zaprzyjaźnionego właściciela spycharko-ładowarki wykopał norę w zboczu pagórka i próbował wywąchać nornice. Stajać się lisem (miejskim) grzebał w śmieciach i sypiał w ogródkach.

Obaj naukowcy zebrali dość materiału, aby napisać książki („GoatMan” oraz „Being a Beast”.

Międzynarodowy zespół z Belgii, Holandii, Kanady, Niemiec i USA zasłużył się w dziedzinie psychologii. Licząc na szczere odpowiedzi, badacze przeprowadzili ankietę wśród 1000 kłamców, pytając, jak często kłamali w ciągu swojego życia, oraz jak dobrze się im to udawało. Jeśli wierzyć wynikom, najczęściej kłamie się w wieku dorastania, najlepiej – pomiędzy 18. a 29. rokiem życia, a dorośli kłamią średnio dwa razy dziennie.

Nagrodę pokojową zapewnił sobie zespół filozofów z Kanady i USA – autorzy publikacji „Odbiór i wykrywanie bzdur udających głębokie myśli” (On the Reception and Detection of Pseudo-Profound Bullshit). Przykładem bzdur pozujących na mądrości mogą być zdania „Pełnia ucisza nieskończone zjawiska” czy “Ukryte znaczenie przekształca niezrównane abstrakcyjne piękno”. Zdaniem autorów badań, dzięki nowym technikom przekazu coraz częściej powtarzane bzdury stają się coraz bardziej przekonywujące. Na przykład sławny lekarz, pisarz i filozof dr Deepak Chopra, którego wpisy na Twitterze śledzone są przez miliony, napisał kiedyś "Uwaga i intencja są mechaniką manifestacji."

Filozofowie prosili 280 studentów z University of Waterloo o ocenę „głębi” prawdziwych lub sfabrykowanych cytatów i znalezienie w nich sensu. Bardziej otwarci na bzdury okazali się studenci mniej refleksyjni, o słabszych zdolnościach poznawczych, częściej wierzący również w religię i zjawiska paranormalne.

Za medyczną teorię względności drapania nagrodzono niemieckich badaczy z Lubeki, którzy wykazał, że jeśli swędzi nas po lewej stronie ciała, możemy sobie pomóc patrząc w lustro i drapiąc się po prawej. Może to mieć istotne znaczenie dla chorych, których swędzi akurat tam, gdzie drapać się nie mogą – na przykład poparzonej skóry nie wolno dotykać z obawy przed zakażeniem

W pokrewnej dziedzinie badań nad percepcją triumfowali dwaj Japończycy. Atsuki Higashiyama i Kohei Adachi sprawdzali, czy schylając się i patrząc pomiędzy własnymi nogami można postrzegać rzeczywistość inaczej. W rzeczy samej, Księżyc może wydawać się wówczas mniejszy, bo nie ulegamy często występującej iluzji.

Fizycznego Ig Nobla wywalczył zespół węgiersko-hiszpańsko–szwedzko-szwajcarski. Dzięki ich pracy już wiemy, że białe konie przyciągają najmniej gryzących gzów, zaś ważki są fatalnie zauroczone czarnymi nagrobkami. To kwestia spolaryzowanego światła - biała sierść gorzej je odbija, co nie jest atrakcyjne w oczach gzów. Natomiast ważki widząc światło spolaryzowane odbite od gładkiej powierzchni kamienia mylnie biorą nagrobek za powierzchnię wody, niekiedy składając skazane na zagładę jaja.

Ig Nobla w dziedzinie literatury zdobył szwedzki autor trylogii – jednak Fredrika Sjoberga nie nagrodzono za kryminał, lecz dzieło poświęcone kolekcjonowaniu much – martwych i jeszcze żywych.

Tym spośród nagrodzonych , którzy przybyli do Bostonu, nagrody wręczali laureaci prawdziwego Nobla - chemik Dudley Herschbach, ekonomista Eric Maskin, biochemik Richard Roberts i fizyk Roy Glauber. Zwycięzcy otrzymali nagrody pieniężne w wysokości 10 bilionów dolarów Zimbabwe (równowartość około 40 centów amerykańskich). Publiczność tradycyjnie rzucała na scenę papierowe samolociki.

Całe przedsięwzięcie obrosło już literaturą tematu i gadżetami. Książki na temat Antynobli oprócz angielskiego wydano po chińsku, francusku, hiszpańsku, japońsku, polsku rosyjsku i włosku. W sklepie internetowym obok okolicznościowych koszulek, kubków czy śliniaczków można kupić czerwony biustonosz z detektorem skażenia radioaktywnego, który w razie awarii można zdjąć i łatwo przekształcić w dwie maski ochronne (wynalazczynię nagrodzono w roku 2009 Ig Noblem w dziedzinie zdrowia publicznego). Jest też budzik na kółkach uciekający przed obudzonym (ekonomiczny Ig Nobel 2005).Wśród dawniejszych laureatów Ig Nobla (w dziedzinie ekonomii) jest Polak – Wojciech Kopczuk z Columbia University nagrodzony w roku 2001 wraz z Joelem Slemrodem (University of Michigan) za odkrycie, że ludzie starają się umrzeć w takim terminie, aby zmniejszyć wysokość podatku spadkowego. Natomiast w roku 2009 nagrodę w dziedzinie literatury zdobyła irlandzka policja – za wystawienie ponad 50 mandatów polskiemu kierowcy o nazwisku „Prawo Jazdy”.(PAP)

pmw/ agt/