Teleskop Subaru ma nowy instrument do fotografowania planet
Teleskop Subaru uzyskał nowy instrument dedykowany wykonywaniu zdjęć planet pozasłonecznych. Właśnie zakończyły się testy instrumentu i zaprezentowano pierwsze zdjęcia planet pozasłonecznych wykonane z jego użyciem – poinformowało Narodowe Obserwatorium Astronomiczne Japonii (NAOJ).
Subaru to duży teleskop o średnicy 8,2 metra, znajdujący się w obserwatorium na Manua Kea na Hawajach. Teleskop należy do Narodowego Obserwatorium Astronomicznego Japonii (NAOJ). 1 lutego ogłoszono zakończenie sukcesem testów nowego instrumentu pracującego na Subaru, przeznaczonego do otrzymywania obrazów planet pozasłonecznych (egzoplanet).
Nowy instrument nazwano SCExAO, co jest skrótem od Subaru Coronagraphic Extreme Adaptive Optics - koronograf z ekstremalną optyką adaptatywną. Mamy tutaj połączenie dwóch technik obserwacji: koronograf służy do przesłaniania obrazu gwiazdy, aby można było dostrzec dużo słabsze obiekty (np. planety) znajdujące się bardzo blisko niej, z kolei optyka adaptatywna pozwala na korygowanie zaburzeń, jakie ziemska atmosfera wprowadza do obrazów gwiazd.
Jak dotąd, dzięki bezpośredniemu sfotografowaniu przy pomocy systemów optyki adaptatywnej na różnych wielkich teleskopach zostało odkrytych kilkanaście planet, w tym dwie przy pomocy teleskopu Subaru (kappa Andromedae b oraz GJ 504 b). Przy czym zwykle były to systemy optyki adaptatywnej do ogólnego zastosowania w obserwacjach astronomicznych, dlatego sfotografowane w ten sposób planety mają masy od 4 do 13 razy większe niż masa Jowisza i krążą wokół swoich gwiazd dalej niż Neptun wokół Słońca. Natomiast instrument SCExAO jest specjalnie dedykowany fotografowaniu planet pozasłonecznych i ma umożliwić fotografowania planet o mniejszych masach oraz krążących bliżej. Efekt ten uzyskano dzięki lepszej korekcji drgań powietrza w atmosferze, zaburzających ostrość zdjęć astronomicznych.
W ramach testu sfotografowano system planetarny HR 8799, w którym znajdują się pierwsze planety, dla których historycznie uzyskano bezpośrednie obrazy. Wcześniejsze zdjęcia pozwalały na dostrzeżenie dwóch lub trzech planet. Testowe dane z instrumentu SCExAO z czerwca 2016 r., połączone z obrazami z kamery HiCIAO, pozwalają na zobaczenie wszystkich czterech planet w tym systemie.
Jesienią 2016 r. przeprowadzono dalsze obserwacje układu HR 8799 przy pomocy spektrografu CHARIS, a najnowsze dane ze SCExAO i CHARIS z grudnia 2016 r. dają jeszcze lepsze rezultaty odnośnie czułości – pozwalają uzyskać w ciągu jednej minuty efekty takie, jak poprzednia generacja instrumentów optyki adaptatywnej w ciągu godziny.
Instrument SCExAO ma na swoim koncie już także nowe odkrycie. W październiku 2016 r. pokazał pierwsze obrazy dysku wokół gwiazdy HD 36546, na który patrzymy prawie w płaszczyźnie dysku („z boku”). Dysk ten znajduje się w odległości od swojej gwiazdy około dwukrotnie większej niż pas Kuipera w Układzie Słonecznym. Przypuszczalnie składa się z pozostałości po formowaniu się lodowej planety. Naukowcy wykazali, iż gwiazda HD 36546 prawdopodobnie ma od 3 do 10 milionów lat, a to by oznaczało, że jej dysk jest najmłodszym tego typu dyskiem spośród sfotografowanych do tej pory.
Prace nad dalszą poprawą możliwości instrumentu SCExAO nie zostały jeszcze zakończone. Japońscy inżynierowie uważają, iż uda się jeszcze uzyskać od 10 do 100 razy lepszą czułość niż obecnie. (PAP)
cza/ jjj/
Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.
