Głębinowe kałamarnice mają jedno oko większe, żeby lepiej widzieć, patrząc w górę – informuje pismo „Philosophical Transactions of the Royal Society B”.
Odkryte ponad sto lat temu kałamarnice takie jak Histioteuthis heteropsis i Stigmatoteuthis dofleini od dawna intrygowały naukowców, ponieważ ich prawe oko jest typowej wielkości - okrągłe, błękitne i wklęsłe, zaś lewe- nieproporcjonalnie duże, żółtozielone - wygląda jak niewielki teleskop.
Kate Thomas, absolwentka Duke University w Karolinie Północnej przestudiowała 161 nagrań video, na których widoczne były Histioteuthis heteropsis lub rzadsza Stigmatoteuthis dofleini. Filmy zostały zarejestrowane w kalifornijskiej zatoce Monterey przez zdalnie sterowane łodzie podwodne w ciągu 26 lat.
Kałamarnice, o których mowa, żyją na głębokości od 200 do 1000 metrów, gdzie dociera niewiele niebieskawo zabarwionego światła. Na filmach widać, że pływają leniwie, zazwyczaj skierowane ogonem w górę, ale tak nachylone, że ich większe oko jest stale skierowane w kierunku nieba.
To pierwszy dowód, że oczy są przystosowane do patrzenia w różnych kierunkach. Większe, skierowane w górę, rozpoznaje sylwetki ewentualnej zdobyczy na tle słabego światła docierającego z nieba. Mniejsze spogląda w dół, by dostrzec bioluminescencyjne organizmy w ciemności poniżej.
Pomiary oczu oraz poziomu oświetlenia, na jaki są wystawione, wydają się potwierdzać to wyjaśnienie. O ile duże oko, patrząc w górę, ku światłu, widzi lepiej niż oko typowej wielkości, przy patrzeniu w dół nie ma pomiędzy nimi istotnej różnicy (a wytworzenie mniejszego oka "kosztuje" mniej zasobów). Zapewne "nierównookie" kałamarnice wyewoluowały, "inwestując" głównie w oko patrzące ku światłu.
Niektóre ze zjadanych przez kałamarnice ryb i krewetek mają świecący spód ciała, dzięki czemu są słabiej widoczne pod światło. Żółto zabarwiona soczewka większego oka może działać jak filtr zwiększający kontrast pomiędzy słabym niebieskawym światłem słonecznym a bioluminescencją zwierząt.
Kałamarnice z liczącego kilkanaście gatunków rodzaju Histioteuthis to jedyne dwustronnie symetryczne zwierzęta o bardzo różniących się budową oczach, jednak w głębinach nie brak przystosowań do niskiego poziomu światła. Są na przykład ryby z dużymi, skierowanymi w górę oczami oraz małymi, dodatkowymi oczami po bokach głowy, które pozwalają im zobaczyć bioluminescencję. (PAP)
pmw/ mrt/
