„Nowa historia ewolucji człowieka” - porywająca opowieść o ewolucji
Jak napisać o historii ewolucji, aby przypominała ona sensacyjną powieść, którą nawet laik czyta z wypiekami na twarzy? Aby przy tym nie popaść w naukowy banał i dostarczyć czytelnikowi wiedzę o najnowszych badaniach? Wydaje się to misją niemożliwą. Ale Brytyjczykowi Robinowi Dunbarowi w „Nowej historii ewolucji człowieka” ta sztuka udała się znakomicie.
\"Książka ta jest odyseją, wyprawą przez mgły czasu do zamierzchłej przeszłości\" – pisze autor, jeden z najlepszych znawców historii ewolucji. I rzeczywiście – Dunbar robi wszystko, abyśmy nie tylko dowiedzieli się jak najwięcej o rodowodzie naszego gatunku, ale też odbyli podróż w czasie i przestrzeni wraz z naszymi przodkami i ich najbliższymi krewniakami – małpami człekokształtnymi.
Niebanalna jest sama konstrukcja książki: każdy rozdział rozpoczyna się fabularną mini-opowieścią z życia naszych ewolucyjnych przodków, dzięki czemu możemy nieco puścić wodze naszej wyobraźni. Obserwujemy więc jaskiniowych artystów przy ich pracy czy przyglądamy się prehistorycznym przedstawicielom Homo sapiens odprawiającym magiczno-religijne tańce i rytuały.
„Kim więc jesteśmy my, gatunek malarzy i poetów? Jak do tego doszliśmy? Jak to się stało, że ci bezimienni artyści z jaskiń południowej Europy trafili tam, by uprawiać swoje rzemiosło tak dawno temu? Skąd przybyli? Dlaczego, spośród wszystkich gatunków w historii, tylko oni wpadli na to, by zostawić po sobie te subtelne ślady? I, to być może najciekawsze pytanie, dlaczego je zostawili?” - oto niektóre z pytań, na które próbuje odpowiedzieć na kartach książki Dunbar.
Przystępnie, w lekkim, niekiedy dowcipnym stylu, antropolog omawia po kolei wszelkie różnice dzielące nas od naszych krewnych – małp człekokształtnych: począwszy od dwunożności i dużego mózgu aż po język, wyobraźnię, sztukę i religię. Bardzo umiejętnie łączy w swojej książce perspektywę wielu dyscyplin – antropologii, neurobiologii, psychologii, archeologii i lingwistyki.
„Nowa historii ewolucji człowieka” roi się od ciekawostek, które rzucają nowe światło na nasze codzienne życie.
Dlaczego ludzie chodzą nie kołysząc się na boki? Czy tylko człowiek potrafi oszukiwać, a małpy – nie? Jaki jest związek praktyk religijnych czy medytacji z wydzielaniem endorfin – czyli tzw. hormonów szczęścia? Czy istnieje – a jeśli tak, czym jest - tzw. ośrodek boga w mózgu? To tylko niektóre z dziesiątek faktów omawianych w książce.
Dunbar nie tylko odtwarza rodowód naszego gatunku na podstawie ustaleń naukowców, ale także opowiada, często frapującą, historię samych epokowych odkryć. Mowa tu jest m.in. o odnalezieniu prehistorycznych malowideł w hiszpańskiej jaskini Altamira czy przełomowych badaniach dotyczących agresji u szympansów nad jeziorem Tanganika z lat 80. ubiegłego wieku. Przypomnienie tych faktów pozwala spojrzeć nieco „od kuchni” na warsztat badacza ewolucji i uświadomić sobie, że na wiele pytań nie mamy wciąż odpowiedzi. Mimo wielu hipotez zagadką pozostaje choćby to, dlaczego około 30 tys. lat temu wyginęli neandertalczycy.
Jak określił to dowcipnie jeden z zachodnich recenzentów książki jest ona „lekturą obowiązkową dla wszystkich Homo sapiens”. Nawet dla tych, którzy od czasów szkolnych omijają historię ewolucji szerokim łukiem, uważając ją za dziedzinę nudną i pozbawioną znaczenia dla współczesności.
***
Urodzony w Liverpoolu antropolog i psycholog ewolucyjny, profesor Uniwersytetu Oxfordzkiego Robin Dunbar jest wybitnym znawca etologii naczelnych. Napisał kilkaset artykułów naukowych i kilkanaście książek, w tym kilka wydanych w Polsce, jak: „Kłopoty z nauką”, „Pchły, plotki a ewolucja języka” i „Ilu przyjaciół potrzebuje człowiek?”. Poza kręgami naukowymi znany jest jako odkrywca „liczby Dunbara”, czyli przeciętnej liczby stabilnych relacji międzyludzkich, które możemy utrzymywać, nie przeciążając swoich umysłów – wynosi ona około 150.
PAP-Nauka w Polsce
szl/ agt/
Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.
