Instytut Genetyki Człowieka PAN: Z pasją o genetyce

Instytut Genetyki Człowieka PAN w Poznaniu od kilkunastu lat popularyzuje genetykę i nauki biologiczne. Celem tych działań jest m.in. zwiększenie wśród społeczeństwa wiedzy o pracy naukowca i standardów związanych z pracą badawczą. Pracownicy instytutu są założycielami stowarzyszenia Gen-i-już. Zadania związane z popularyzacją genetyki realizuje w tej chwili specjalnie do tego powołany zespół pracowników, liczący około 30 osób.

„Przedstawiane są tematy zarówno o charakterze ogólnym, dotyczącym m.in. tego, czym jest genetyka, jakie ma znaczenie w naszym życiu - jak i tematy bardziej szczegółowe, odpowiadające zagadnieniem badawczym, którymi instytut zajmuje się na co dzień, jak np. komórki macierzyste, przyczyny powstawania nowotworów takich, jak np. białaczki i chłoniaki, chorób cywilizacyjnych, chorób rzadkich, niepłodności itp." - wymienia koordynator ds. badań w Instytucie Genetyki Człowieka PAN, Agnieszka Możejko.

Od początku XXI wieku laboratoria Instytutu Genetyki Człowieka PAN w Poznaniu są otwarte dla najmłodszych. Pracownicy instytutu przekazują wiedzę o podstawach działania ludzkiego ciała i komórek, o warsztacie genetycznym oraz podstawowych zasadach biologii molekularnej.

Co tydzień w instytucie organizowane są też zajęcia warsztatowe poświęcone genetyce dla grup dzieci i młodzieży. Są to interaktywne wykłady, eksperymenty, wycieczki po instytucie czy gry edukacyjne. Z warsztatów corocznie, pomijając czas pandemii, korzysta około tysiąca uczestników.

W latach 2019-2020 dla uczniów poznańskich szkół podstawowych przeprowadzono zajęcia z genetyki w ramach projektu „Dlaczego Krysia ma piegi, a Olek jest wyższy od Romka?”, współfinansowane przez Urząd Miasta Poznania w ramach Mobilnej Akademii Nauki. Z kolei w 2021 r. instytut zrealizował projekt pt. „Poznaj fascynujący świat genetyki - warsztaty dla dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych” ze szkół regionu wielkopolski dofinansowany przez MEN.

Instytut działania popularyzujące genetykę prowadzi nie tylko dla dzieci i młodzieży, ale także dla wielu innych grup. Przykładowo dla seniorów w latach 2015-2016 we współpracy z Centrum Inicjatyw Senioralnych zrealizowano dwie edycje projektu „W zdrowym ciele zdrowy gen – czyli co robić by nowotwory omijały nas z daleka?”, dofinansowane przez Urząd Miasta Poznania.

W 2018 r. w renomowanym czasopiśmie American Journal of Medicine zespół IGC PAN wraz z naukowcami z innych ośrodków opublikował analizy makroskopowe serca Fryderyka Chopina, wskazując na przyczynę śmierci kompozytora. Badania spotkały się z wielkim zainteresowaniem mediów na całym świecie. Artykuły na temat tego wydarzenia przygotowały redakcje m.in. The Guardian, The New York Times, The Washington Post czy Nature.

W ostatnim czasie wiele miejsca w instytucie poświęcono na zagadnienia związane z pandemią COVID – 19. „Pracownicy naukowi Instytutu angażowali się w działalność edukacyjną, prezentując m.in. wykłady otwarte na ten temat, uczestniczyli w dyskusji na łamach mediów regionalnych i ogólnopolskich, dotyczącej m.in. testów diagnostycznych, przyczyn zakażeń - oraz podejmowali wysiłek propagowania zachowań, zgodnych z normami sanitarnym oraz konieczność szczepień” - poinformowała Możejko.

Badacze z poznańskiego Instytutu Genetyki Człowieka PAN porównali też genomy wszystkich odmian wirusów SARS-CoV-2 obecnych w Polsce, o czym pisała polska prasa.

Na początku 2021 r. instytut we współpracy z Urzędem Miasta Poznania zorganizował akcję społeczną „Testuj z nami Nowy Rok 2021”, w ramach której testami różnicującymi zakażenie na SARS-CoV-2 i grupę za darmo testowano mieszkańców miasta. Akcję realizowano za pomocą social mediów.

W działalności popularyzatorskiej IGC PAN współpracuje z różnymi podmiotami, np. ze szkołami – głównie z województwa wielkopolskiego, organizacjami pozarządowymi np. zrzeszeniami pacjentów, Centrum Inicjatyw Senioralnych, samorządami: urzędami miast, gmin i województwa.

Jak tłumaczy Agnieszka Możejko, „edukacja społeczeństwa stanowi jeden z filarów idei odpowiedzialnych badań i innowacji (RRI – ang. Responsible reasearch and innovation)”.

„Stworzony przez instytut autorski program edukacji genetycznej skierowany dla wielu grup społecznych i wiekowych, włączając w to najmłodszych uczestników doskonale wpisuje się w idee RRI i możemy go traktować jako najważniejsze osiągniecie jego działań” - podsumowała Możejko.

„Jak ważna jest edukacja w tym obszarze - przekonaliśmy się w czasie pandemii, gdzie zastosowanie szczepionek opartych na najnowszych technologiach inżynierii genetycznej tylko w społeczeństwie akceptującym i doceniającym osiągnięcia nauki miało szansę dać oczekiwany efekt odporności populacyjnej” - dodała.

Od lat instytut bierze udział w Poznańskim Festiwalu Nauki i Sztuki, w Nocy Biologów czy Tygodniu Mózgu, a od 2018 r. jest oficjalnym współorganizatorem Nocy Naukowców.

Instytut Genetyki Człowieka PAN w Poznaniu istnieje od 1974 r. i jest wiodącym ośrodkiem genetyki człowieka w Polsce. Główne dziedziny badawcze Instytutu to cytogenetyka, genetyka molekularna, patologia komórkowa, biologia rozrodu, mutageneza i biotechnologia. Prowadzone w Instytucie badania genetyczne mają nie tylko aspekt poznawczy, ale znajdują również zastosowanie w diagnostyce i leczeniu chorób.

Nauka w Polsce - PAN, Anna Mikołajczyk-Kłębek

amk/ zan/